F.5.3.2. Sürtünme Kuvveti
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Sürtünme kuvvetinin kaygan ve pürüzlü yüzeylerdeki uygulamaları, sürtünme kuvvetinin günlük yaşamdaki uygulamaları
F.5.3.2.1. Sürtünme kuvvetine günlük yaşamdan örnekler verir.
Kazanım Bileşenleri:

• Temas eden cisimlerin yüzeyleri arasında hareketi engelleyen veya zorlaştıran bir kuvvet olduğunu belirtme
• Sürtünme kuvvetini tanımlama
• Sürtünme kuvvetinin önemini belirtme
• Sürtünme kuvvetini arttırıcı uygulamalara günlük hayattan örnek verme
• Sürtünme kuvvetini azaltıcı uygulamalara günlük hayattan örnek verme
• Sürtünme kuvvetinin olumlu etkilerini açıklama
• Sürtünme kuvvetinin olumsuz etkilerini açıklama

F.5.3.2.2. Sürtünme kuvvetinin çeşitli ortamlarda harekete etkisini deneyerek keşfeder.
Sürtünme kuvvetinin, pürüzlü ve kaygan yüzeylerde harekete etkisi ile ilgili deneyler yapılır.
Kazanım Bileşenleri:

• Bir cismin hareketini farklı yüzeylerde test etme
• Sürtünme kuvvetinin yönünü gösterme
• Sürtünme kuvvetinin yönünü duran cisimlerde cismi harekete geçirebilecek kuvvete zıt olduğunu belirtme
• Duran bir cismin hareket edebilmesi için cisme etki eden sürtünme kuvvetinden büyük bir kuvvet uygulanması gerektiğini açıklama
• Sürtünme kuvvetinin yönünü hareket halindeki cisimde hareket yönüne zıt olduğunu belirtme
• Yüzeyleri yapılarına göre sınıflandırma
• Pürüzlü yüzeylere örnek verme
• Kaygan yüzeylere örnek verme
• Temas eden yüzeylerin yapıldığı maddelerin cinslerinin, aralarında oluşacak olan sürtünme kuvvetine etkisini açıklama
• Temas eden yüzeylerin pürüzlülüğü ile oluşan sürtünme kuvvetinin büyüklüğünü ilişkilendirme
• Temas eden yüzeylerin arasındaki sürtünme kuvvetinden dolayı ısı açığa çıktığını açıklama
• Temas eden yüzeyler arasına sıvı döküldüğünde ya da yüzeyler arasındaki sıvıların donması gibi değişikliklerin yüzeyin pürüzlülüğünü değiştirdiğini belirtme

F.5.3.2.3. Günlük yaşamda sürtünmeyi artırma veya azaltmaya yönelik yeni fikirler üretir.
Kazanım Bileşenleri:

• Günlük yaşamda sürtünmeyi arttırmaya yönelik yeni fikirler belirtme
• Günlük yaşamda sürtünmeyi azaltmaya yönelik yeni fikirler belirtm

---

Sürtünme Kuvveti

İki yüzeyin birbirine temas etmesi sonucu yüzeyler arasında hareketi engelleyici bir kuvvet oluşur. Hareket eden cisimlerin hareketini zorlaştıran veya engelleyen bu kuvvete sürtünme kuvveti denir.

Sürtünme Kuvvetinin Önemi

Yaşamımızdaki her harekette sürtünme kuvvetinin etkisi vardır. Sürtünme kuvveti olmasaydı birçok hareketi yapmakta zorlanırdık. Örneğin yürüyemez, koşamazdık. Koşarken duramazdık. Hareket hâlindeki araçlar duramazdı. Dahası, duran bir araç hareket hâline geçemezdi. Yemek yerken kaşığımızı, bir şey içerken içecek şişesini tutamazdık. Deftere ya da tahtaya yazı yazamaz, yazdıklarımızı silemezdik.

Sürtünme kuvvetinin hayatı kolaylaştıran etkileri olduğu gibi zorlaştıran etkileri de vardır. Makineler çalışırken içerisindeki parçalar birbirine sürtündüklerinden zamanla aşınır ve makine çalışamaz duruma gelir. Ayrıca çevremizde ses kirliliği oluşturan birçok ses sürtünme kaynaklıdır.

Sürtünme Kuvvetini Arttırmak İçin Kullanılan Yöntemler

• Kış aylarında karlı ve buzlu yollarda, araç tekerlerine zincir takılması
• İş makinelerinin tekerlerinin yüzeylerinin daha kalın girintili yapılması
• Kış aylarında daha girintili tabana sahip ayakkabılar giyilmesi
• Futbol maçlarında kalecilerin eldiven giymesi
• Bisikletlerin durması için plastik fren pabuçları kullanılması
• Malzemelerin sabitlenmesi için kullanılan vidaların girintili olması
• Eğimli yollarda güvenli sürüş için yola dik şeritler kullanılması

Sürtünme Kuvvetini Azaltmak İçin Kullanılan Yöntemler

• Makinelerin hareket eden parçalarının, kapı menteşelerinin, bisiklet zincirlerinin yağlanması
• Kayakçıların düz ve pürüzsüz kayak kullanması
• Uçakların burun kısımlarının sivri şekilde tasarlanması
• Gemilerin ön kısımlarının V şeklinde tasarlanması

 

KONUYLA İLGİLİ KAZANIM SORULARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ

---

_{Kaynak: EBA}