F.5.3.1. Kuvvetin Ölçülmesi
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Kuvvetin büyüklüğünün ölçülmesi, kuvvet birimi
F.5.3.1.1. Kuvvetin büyüklüğünü dinamometre ile ölçer.
Kuvvet birimi olarak Newton (N) kullanılır.
Kazanım Bileşenleri:
- Kuvveti tanımlama
- Kuvvetin; cisimleri harekete geçiren, hızlandıran, yavaşlatan, durduran, hareket yönünü değiştiren, cismin şeklini değiştiren etkilerini açıklama
- Kuvvetin büyüklüğünün uygulandığı cismin hareketindeki değişiklikten yararlanılarak ölçülebildiğini belirtme
- Kuvvetin büyüklüğünün uygulandığı cismin şeklindeki değişiklikten yararlanılarak ölçülebildiğini belirtme
- Kuvvet büyüklüğünün birimini newton olarak ifade etme
- Kuvvetin büyüklüğünün dinamometre ile ölçüldüğünü belirtme
- Bir cisme uygulanan kuvvetin büyüklüğünü dinamometre ile ölçme
- Duran bir cismi hareket ettirmek için gereken kuvvetin büyüklüğünü ölçme
- Dinamometrenin yapısını açıklama
- Dinamometrenin çalışma prensibini açıklama
- Dinamometredeki uzama miktarının asılı olan cismin ağırlığı ile ilişkisini açıklama
- Dinamometredeki uzama miktarının dinamometredeki yayın kalınlığı ile ilişkisini açıklama
- Dinamometredeki uzama miktarının dinamometredeki yayın cinsi ile ilişkisini açıklama
- Küçük kuvvetlerin ince yaylarla, büyük kuvvetlerin kalın yaylarla ölçülmesinin uygun olduğunu belirtme
- İnce yaylı dinamometrelerin belirli bir büyüklükteki kuvvetlere kadar ölçüm yapabileceğini daha büyük kuvvet uygulandığında yapısının bozulmasından dolayı ölçüm yapamayacağını açıklama
- Kalın yaylı dinamometrelerin belirli bir büyüklükten daha küçük kuvvetlere kadar ölçüm yapabileceğini daha küçük kuvvet uygulandığında yapısındaki yayı esnetemediğinden dolayı ölçüm yapamayacağını açıklama
- Bir dinamometrenin ölçebileceği kuvvetin, dinamometrenin yapısı ve ağırlığın büyüklüğüne bağlı olduğunu açıklama
- Farklı dinamometrelerin farklı büyüklükte kuvvetleri ölçebileceğini belirtme
- Günlük hayatta kullanılan farklı dinamometrelere örnek verme
F.5.3.1.2. Basit araç gereçler kullanarak bir dinamometre modeli tasarlar.
Kazanım Bileşenleri:
- Ölçülmek istenilen kuvvet aralığı verildiğinde o kuvvet aralığını ölçebilecek farklı dinamometreler tasarlama
- Basit araç gereçler kullanarak bir dinamometre modeli tasarlama
Kuvvetin Ölçülmesi
Kuvvet
Bir ipi çekerek kopardığımızda, limonu sıktığımızda, odamızın kapısını açtığımızda ya da bir yayı sıkıştırdığımızda kuvvet uygulamış oluruz.
Cisimlere uygulanan kuvvet;
- Duran cisimleri hareket ettirebilir.
- Hareket eden cisimleri durdurabilir.
- Cisimlerin hızını arttırabilir ya da azaltabilir.
- Cisimlerin hareket yönünü ya da şeklini değiştirebilir.
Yönlü bir büyüklük olan kuvvetin birimi Newton (N)'dur.
Kuvvetin Ölçülmesi: Dinamometreler
Kuvvet ölçmek için kullanılan aletlere dinamometre adı verilir. Dinamometrelerin içindeki yayların esneklik özelliği sayesinde uçlarına bir cisim asıldığında kütlesinin büyüklüğü ile orantılı olarak yayda bir uzama meydana gelir.
Dinamometre
Dinamometreye asılan cismin kütlesi arttıkça yaya uygulanan kuvvet miktarı ve yayda meydana gelen uzama miktarı artar.
Kütle Arttıkça Dinamometre Yayındaki Uzama da Artar
Dinamometrelerin hassaslıkları yani ölçebilecekleri maksimum kuvvet değeri birbirinden farklı olabilir, bu sayede farklı büyüklüklere sahip cisimleri farklı hassaslıktaki dinamometreler ile ölçebiliriz.
Yay İnceldikçe Hassaslığı Artar
Dinamometreler eşit bölmelendirilmiştir. 1 bölme hareketinin kaç Newton'luk bir kuvvete eşit olduğu bulabilmek için dinamometre üzerinde yazan maksimum kuvvet değeri bölme sayısına bölünerek 1 birimin kaç Newton'a denk geldiği kolaylıkla hesaplanabilir.
Kaynak: EBA