FB.5.2.3. Sürtünme Kuvveti Konusu Detayları

FB.5.2.3. Sürtünme Kuvveti Konusu ait detaylar, konuya ait kazanımlar/öğrenme çıktıları. Kazanımlar/öğrenme çıktıları için lütfen kazanıma/öğrenme çıktısına tıklayınız.

Kazanımlar/Öğrenme Çıktıları

FB.5.2.3. Sürtünme Kuvveti konusuna ait kazanımlar/öğrenme çıktıları aşağıdaki gibidir, kazanıma/öğrenme çıktısına ait açıklama ve detayları kazanımın/öğrenme çıktısının üzerine tıklayarak görebilirsiniz...

F.5.3.2.0. Tüm kazanımları veya birden fazla kazanımı kapsayan sorular için.

F.5.3.2.1. Sürtünme kuvvetine günlük yaşamdan örnekler verir.

F.5.3.2.2. Sürtünme kuvvetinin çeşitli ortamlarda harekete etkisini deneyerek keşfeder.

F.5.3.2.3. Günlük yaşamda sürtünmeyi artırma veya azaltmaya yönelik yeni fikirler üretir.

Açıklama

FB.5.2.3. Sürtünme Kuvveti
FB.5.2.3.1. Sürtünme kuvvetinin çeşitli ortamlardaki etkilerine yönelik tümevarımsal akıl yürütebilme
a) Sürtünme kuvveti ile ilgili günlük yaşamdan ön bilgilerini kullanarak örüntü oluşturur.
b) Sürtünme kuvvetinin çeşitli ortamlardaki etkilerine yönelik genelleme yapar.

FB.5.2.3.2. Günlük yaşamda sürtünmeyi artırma veya azaltmaya yönelik bilimsel bir model tasarlayabilme
a) Sürtünmeyi artıran ve azaltan durumları gözlemlemek için model önerir. b) Sürtünmeyi artıran ve azaltan durumlara ilişkin gözlemleri sonucunda modelini geliştirir

ESKİ PROGRAMA GÖRE (2018)

F.5.3.2. Sürtünme Kuvveti
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Sürtünme kuvvetinin kaygan ve pürüzlü yüzeylerdeki uygulamaları, sürtünme kuvvetinin günlük yaşamdaki uygulamaları
F.5.3.2.1. Sürtünme kuvvetine günlük yaşamdan örnekler verir.
Kazanım Bileşenleri:

Temas eden cisimlerin yüzeyleri arasında hareketi engelleyen veya zorlaştıran bir kuvvet olduğunu belirtme
Sürtünme kuvvetini tanımlama
Sürtünme kuvvetinin önemini belirtme
Sürtünme kuvvetini arttırıcı uygulamalara günlük hayattan örnek verme
Sürtünme kuvvetini azaltıcı uygulamalara günlük hayattan örnek verme
Sürtünme kuvvetinin olumlu etkilerini açıklama
Sürtünme kuvvetinin olumsuz etkilerini açıklama

F.5.3.2.2. Sürtünme kuvvetinin çeşitli ortamlarda harekete etkisini deneyerek keşfeder.
Sürtünme kuvvetinin, pürüzlü ve kaygan yüzeylerde harekete etkisi ile ilgili deneyler yapılır.
Kazanım Bileşenleri:

Bir cismin hareketini farklı yüzeylerde test etme
Sürtünme kuvvetinin yönünü gösterme
Sürtünme kuvvetinin yönünü duran cisimlerde cismi harekete geçirebilecek kuvvete zıt olduğunu belirtme
Duran bir cismin hareket edebilmesi için cisme etki eden sürtünme kuvvetinden büyük bir kuvvet uygulanması gerektiğini açıklama
Sürtünme kuvvetinin yönünü hareket halindeki cisimde hareket yönüne zıt olduğunu belirtme
Yüzeyleri yapılarına göre sınıflandırma
Pürüzlü yüzeylere örnek verme
Kaygan yüzeylere örnek verme
Temas eden yüzeylerin yapıldığı maddelerin cinslerinin, aralarında oluşacak olan sürtünme kuvvetine etkisini açıklama
Temas eden yüzeylerin pürüzlülüğü ile oluşan sürtünme kuvvetinin büyüklüğünü ilişkilendirme
Temas eden yüzeylerin arasındaki sürtünme kuvvetinden dolayı ısı açığa çıktığını açıklama
Temas eden yüzeyler arasına sıvı döküldüğünde ya da yüzeyler arasındaki sıvıların donması gibi değişikliklerin yüzeyin pürüzlülüğünü değiştirdiğini belirtme

F.5.3.2.3. Günlük yaşamda sürtünmeyi artırma veya azaltmaya yönelik yeni fikirler üretir.
Kazanım Bileşenleri:

Günlük yaşamda sürtünmeyi arttırmaya yönelik yeni fikirler belirtme
Günlük yaşamda sürtünmeyi azaltmaya yönelik yeni fikirler belirtm

Eski Program Bitişi

Sürtünme Kuvveti

İki yüzeyin birbirine temas etmesi sonucu yüzeyler arasında hareketi engelleyici bir kuvvet oluşur. Hareket eden cisimlerin hareketini zorlaştıran veya engelleyen bu kuvvete sürtünme kuvveti denir.

Sürtünme Kuvvetinin Önemi

Yaşamımızdaki her harekette sürtünme kuvvetinin etkisi vardır. Sürtünme kuvveti olmasaydı birçok hareketi yapmakta zorlanırdık. Örneğin yürüyemez, koşamazdık. Koşarken duramazdık. Hareket hâlindeki araçlar duramazdı. Dahası, duran bir araç hareket hâline geçemezdi. Yemek yerken kaşığımızı, bir şey içerken içecek şişesini tutamazdık. Deftere ya da tahtaya yazı yazamaz, yazdıklarımızı silemezdik.

Sürtünme kuvvetinin hayatı kolaylaştıran etkileri olduğu gibi zorlaştıran etkileri de vardır. Makineler çalışırken içerisindeki parçalar birbirine sürtündüklerinden zamanla aşınır ve makine çalışamaz duruma gelir. Ayrıca çevremizde ses kirliliği oluşturan birçok ses sürtünme kaynaklıdır.

Sürtünme Kuvvetini Arttırmak İçin Kullanılan Yöntemler

Kış aylarında karlı ve buzlu yollarda, araç tekerlerine zincir takılması
İş makinelerinin tekerlerinin yüzeylerinin daha kalın girintili yapılması
Kış aylarında daha girintili tabana sahip ayakkabılar giyilmesi
Futbol maçlarında kalecilerin eldiven giymesi
Bisikletlerin durması için plastik fren pabuçları kullanılması
Malzemelerin sabitlenmesi için kullanılan vidaların girintili olması
Eğimli yollarda güvenli sürüş için yola dik şeritler kullanılması

Araçlara Zincir Takılması Sürtünmeyi Artırır Bot Tabanlarının Girintili Çıkıntılı Olması Sürtünmeyi Artırır Kaleci Eldivenlerinin İçinin Kauçuk ve Tırtıklı Olması Sürtünmeyi Artırır İş Makinelerinin Tekerleklerinin Dişli Olması Sürtünmeyi Artırır Fren Pabuçları Sürtünmeyi Artırır

Sürtünme Kuvvetini Azaltmak İçin Kullanılan Yöntemler

Makinelerin hareket eden parçalarının, kapı menteşelerinin, bisiklet zincirlerinin yağlanması
Kayakçıların düz ve pürüzsüz kayak kullanması
Uçakların burun kısımlarının sivri şekilde tasarlanması
Gemilerin ön kısımlarının V şeklinde tasarlanması

Tekerlek Sürtünmeyi Azaltır Gemilerin ucunun sivri olması sürtünmeyi azaltır Uçağın burnunun sivri olması sürtünmeyi azaltır Kapıları ve motoru yağlamak sürtünmeyi azaltır. Kar kayağının tabanının düz olması sürtünmeyi azaltır.