F.8.3.1. Basınç Konusu Detayları

F.8.3.1. Basınç
Önerilen Süre: 10 ders saati
Konu / Kavramlar: Basınç, katı basıncını etkileyen değişkenler, sıvı basıncını etkileyen değişkenler, basıncın günlük yaşam ve teknolojideki uygulamaları
F.8.3.1.1. Katı basıncını etkileyen değişkenleri deneyerek keşfeder.
Basınç birimi olarak Pascal verilir. Matematiksel bağıntılara girilmez.
Kazanım Bileşenleri:

• Cisimlerin ağırlıkları nedeniyle bulundukları yüzeye kuvvet uyguladıklarını keşfetme
• Birim yüzeye dik etki eden kuvvetin basınç olduğunu açıklama
• Basınç biriminin pascal olduğunu belirtme
• Katılarda basıncı etkileyen faktörleri belirleme
• Kuvvet ile basınç arasındaki ilişkiyi açıklama
• Kuvvet ile basınç arasındaki ilişkiyi hesaplama
• Yüzey alanı ile basınç arasındaki ilişkiyi açıklama
• Temas eden yüzey alanı ile basınç arasındaki ilişkiyi hesaplama
• Günlük hayattan farklı cisimlerin uyguladıkları basınç ile ilgili örnekler verme

F.8.3.1.2. Sıvı basıncını etkileyen değişkenleri tahmin eder ve tahminlerini test eder.
a. Gazların da sıvılara benzer şekilde basınç uyguladıkları belirtilir. Açık hava basıncı örneklendirilir.
b. Matematiksel bağıntılara girilmez.
c. Gaz basıncını etkileyen değişkenlere girilmez.
Kazanım Bileşenleri:

• Sıvıların bulundukları kaba ya da içinde bulunan cisimlere uyguladıkları basıncı sıvı taneciklerinin hareketi üzerinden açıklama
• Sıvıların basıncı her yönde ilettiğini belirtme
• Sıvılarda basıncı etkileyen faktörleri belirleme
• Sıvı basıncı ile derinlik ilişkisini açıklama
• Sıvı basıncı ile derinlik ilişkisini hesaplama
• Sıvı basıncının bir kaptaki aynı derinlikte tüm noktalarda aynı olduğunu belirtme
• Sıvı basıncı ile sıvının yoğunluğu arasındaki ilişkisiyi açıklama
• Sıvı basıncı ile sıvının yoğunluğu arasındaki ilişkiyi hesaplama
• Sıvı basıncının kabın şekline bağlı olmadığını açıklama
• Pascal ilkesini açıklar.

F.8.3.1.3. Katı, sıvı ve gazların basınç özelliklerinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamalarına örnekler verir.
a. Sıvı basıncı ile ilgili Pascal prensibinin uygulamalarından örnekler verilir.
b. Bilimsel bilgi türü olarak ilke ve prensiplere vurgu yapılır.
Kazanım Bileşenleri:

• Gazların da sıvılara benzer şekilde basınç uyguladıklarını belirtme
• Açık hava basıncını açıklama
• Barometre nedir açıklama
• Toriçelli deneyini açıklama
• Açık hava basıncı yükseklik ilişkisini açıklama
• Açık hava basıncı biriminin atm olduğunu belirtme
• Açık hava basıncının günlük yaşam ve teknolojide etkilerine örnekler verme
• Katıların basınç özelliklerinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamalarına örnekler verme
• Sıvıların basınç özelliklerinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamalarına örnekler verme
• Gazların basınç özelliklerinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamalarına örnekler verme

---

Gaz Basıncı

Gazlar da tıpkı sıvılar gibi akışkandır. Tüm akışkanlarda olduğu gibi gazlar da sahip oldukları ağırlıklarını tüm doğrultuda aktarabilirler. Bu nedenle gazlar içerisinde bulundukları kabın tüm yüzeyine basınç uygularlar.

Açık Hava Basıncı

Birçok gazın bir araya gelmesi sonucunda atmosfer yani hava oluşmuştur. Havayı oluşturan gaz molekülleri, sahip oldukları ağırlıklarından dolayı temas ettikleri yüzeylere bir kuvvet uygular. Bu kuvvetin birim yüzeye düşen kısmına açık hava basıncı yani atmosfer basıncı denir.

Atmosferde belirli bir noktanın üzerinde bulunan tüm gazların ağırlığı sonucu açık hava basıncı oluşur.

Açık Hava Basıncı ve Yükseklik İlişkisi

Açık hava basıncı, o yüzey üzerindeki hava tabakasının yani atmosferin ağırlığına göre değişir. Havadaki gaz taneciği sayısı yani havanın yoğunluğu deniz seviyesinden yukarılara doğru çıktıkça azalır. Bu nedenle cisimler üzerine etkiyen açık hava basıncı da azalır. Deniz seviyesine doğru inildiğinde açık hava basıncı artarken, deniz seviyesinden yukarı çıkıldıkça da açık hava basıncı azalır.

Gaz Basıncının Uygulama Alanları

Vakum poşetleri açık hava basıncından faydalanılarak üretilmiştir. Poşet içerisindeki hava alındığında, poşet içerisinde gaz basıncı azalır. Açık hava basıncı, poşete uyguladığı basınç ile poşeti sıkıştırır. Bu sayede poşet içerisinde cisimler normalde kaplayacağından daha az yer kaplar.

KONUYLA İLGİLİ KAZANIM SORULARINA BURADAN ULAŞABİLİRSİNİZ

---

_{Kaynak: EBA}